Menü
Metin Serezli, Nisa Serezli, Zihni Göktay, Can Kolukısa, Yılmaz Gruda,
Rana Cabbar, Tuncel Kurtiz, Halit Akçatepe, Erol Günaydın, Aykut Oray,
Cüneyt Türel, Erol Keskin, Ali Özgentürk, Tan Oral, Şemsi İnkaya, Ufuk
Esin, Altınterim Soylu, Levent Dönmez, Aydın Engin, Osman Arolat gibi
daha nice isimlerin yetiştiği, kendi içine kapalı bir Türkiye’nin ilk kez yurt
dışı festivallerde görünmesini sağlayan Gençlik Tiyatrosu belgeseli
izleyicilerin ve büyük ustaların katılımıyla coşkulu bir gecede
Cemal Reşit Rey Salonu’nda Gala yaptı.
Dünün gençleri bugünün ustaları Cemal Reşit Rey sahnesinde buluştu. Türk
tiyatrosunun, sanatının, hatta siyasetinin usta isimlerini yetiştiren, İstanbul
Üniversitesi Talebe Birliği öğrencileri tarafından 1953’te amatör tiyatro olarak
kurulan, bir döneme damgasını vuran “Gençlik Tiyatrosu” 70 yıl sonra belgesel
oldu.
Yönetmenliğini, yapımcılığını Nurgül Bayram’ın, müziklerini Ali Otyam’ın,
seslendirmesini Levent Dönmez’in üstlendiği belgeselin ilk gösterimi, İstanbul
Büyükşehir Belediyesi Kültür Dairesi Başkanlığı’nın katkılarıyla, 30 Ocak’ta
Cemal Reşit Rey (CRR) Konser Salonu’nda gerçekleşti.
Gecede duygu dolu anlar yaşandı…
Nedim Saban’ın sunduğu galada, belgeselde yer alan, yıllardır birbirlerini
görmeyen o gençler bugünün ustaları olarak sahneye çıkıp seyirciyi
selamladılar. (Zihni Göktay, Can Kolukısa, Yurdaer Erşan, Tan Oral, Güneş
Uğurlu, Ali Özgentürk, Levent Dönmez, Cengiz Tünay, İlgi Adalan, Altan Akışık,
Rahmi Dilligil ve İnci-Gündüz Aykut çiftinin kızları Arzu Karayel Aykut ve Huri
Aykut). İçten konuşmalarıyla salondakileri duygulandırarak zaman yolculuğuna
çıkardılar. Kimi seyircinin göz yaşlarını tutamadığı belgeselin ilk gösterimi
dakikalarca ayakta alkışlandı. Belgesel, sinema tarihinde galası en uzun süre
alkışlanan filmlerden biri oldu.
Üç kuşak ilk defa belgeselin galasında buluştu.
Gecede Gençlik Tiyatrosu’na emek verenlerin aileleri üç kuşak olarak bir araya
geldi.
Yapımına başlandığında hayatta olan ve belgeselde konuşan, sonrasında
aramızdan ayrılan sekiz usta özel bir sunum ile anıldı: Erol Keskin, Hüsnü
Çınar, Okay Sağtürk, Yılmaz Gruda, Rana Cabbar, Tunca Yönder, Aydın Engin
ve Osman Arolat.
Türkiye’de birçok ilkleri başarmış, hemen her meslek alanına nitelikli yurttaşlar
kazandırmış Gençlik Tiyatrosu’nun bugün yeniden hatırlanıp öneminin
kavranmasını, değerinin bilinmesini amaçlayan Nurgül Bayram, açılış
konuşmasında “Bugünün gençleri o dönemin gençlerinden ilham alarak
üretim coşkusuna sahip çıksın, her koşulda üretebilmenin inancını,
heyecanını taşısın” diyerek belgeseli gençlere armağan etti.
Filminin beş yıldan uzun süren yapım aşamasında karşılaştığı zorlukları, ona
destek verenlerle birlikte kendisinin de Gençlik Tiyatrosu’ndan ilham alıp
onlar gibi birlik duygusu, dayanışmanın büyüsü ile aştığını belirtti. Yola
çıktığında hiçbir malzeme olmamasına rağmen, yurt içinde ve dışında farklı
yerlere dağılmış 150 kişiyle görüşüp 42 röportaj yapan yönetmen sonunda Türk
Tiyatro Tarihi’ne ciddi bir arşiv de kazandırmış oldu.
Yönetmen Nurgül Bayram ayrıca şunları ekledi: “Onlar Cumhuriyetin ilk kuşak
çocukları. Bir meşale yakmışlar ve hem yurt içinde hem de yurt dışında Türk
tiyatrosunu temsil etmişler. 1954’te Almanya’da “Erlangen Uluslararası
Tiyatro Şenliği”nde dünya ülkelerinin gençlerinin katıldığı festivalden birincilik
almışlar… Nisa Serezli, Ufuk Esin, Altınterim Erkuş (Soylu), Semine Celasun,
İlhan Damacı, Belma Diren, Semiha Baybörü o tarihte temsil ettikleri “Yarın
Başka Olacaktır” oyununda öyle bir oyunculuk sergiliyorlar ki Avrupa
gazeteleri şöyle bir başlık atıyor: “Modern Tiyatro Alanında Genç Türk
Kadınları Kendilerini Kanıtladılar.” Onlar Cumhuriyetin sanatını ciddi şekilde
etkileyen bir kurgu üretiyorlar ve o kurgunun üzerine yeni bir sanat inşa
ediliyor. Bir belgesel yönetmeni olarak o değerlerimizin yaptıklarının tarihe
kalacak bir esere dönüşmesini istedim ve bunu görev bildim. Ayrıca bir yandan
da, Avukat- Yazar arkadaşım Yasemin Arpa ile birlikte “Çıktık Açık Alınla -
Gençlik Tiyatrosu” adıyla kitabını hazırlıyoruz. Yakın zamanda kitabı da
okurlarla buluşturmayı umuyoruz.”
Gençlik Tiyatrosu”ndan Yolu Geçen Sanatçılarımızı Hatırlayalım:
Türk tiyatrosunun önemli ustalarının ilk sahne tozunu yuttuğu yerdi Gençlik
Tiyatrosu.
Metin Serezli, Nisa Ersan Serezli, Senih Orkan, Erol Keskin, Erhan Dilligil,
Belkıs Fırat Dilligil, Aykut Oray, Halit Akçatepe, Tuncel Kurtiz, Cüneyt Türel,
Tunca Yönder, Yurdaer Erşan, İnci Aykut, Gündüz Aykut, Ersun Kazançel,
İlhan İskender, Semine Cilasun Günay, Altın Terim Soylu, Altan İlkin, Ali
Keskiner, Attila Eldem, Rana Cabbar, Şemsi İnkaya, Birsen İnkaya, Tolga
Tiğin, Yılmaz Gruda, Zihni Göktay, Zeki Diçsoy, Hamit Akınlı, Yurdaer Erşan,
Sümeray Gürün, Cengiz Tünay, Aden Tolay, Hektor İsmet Öktem, Metin Ercan,
Altan Akışık, Tanju Tuncel, Ayşegül Devrim, Filiz Ücel, Ertuğrul Ücel gibi
daha birçok isim bu oluşumda yer alıyordu.
Turgut Özakman, Necati Cumalı, Güngör Dilmen, Sermet Çağan, Sabahaddin
Kudret Aksal, Musahipzade Celal, Vasıf Öngören, Oktay Arayıcı, Melih Vassaf,
Çetin Altan, Yılmaz Onay gibi birçok önemli yazarımızın ortaya çıkmasına da
vesile olmuştur.
Gençlik Tiyatrosu’ndan sadece tiyatrocular yetişmemişti, mesleklerinin öncüsü
birçok isim yine bu topluluktan yetişti: UNESCO Dünya Kültür Mirası Koruma
Üyesi Arkeolog Ufuk Esin, Tıp Doktoru Prof. Dr. Üstün Korugan, Esnaf ve
Sanatkârlar Odası Başkanı Hüsnü Çınar, Seramik Sanatçısı İlgi Adalan, Şair-
yazar Ülkü Tamer, Aras Ören, Sinema Yönetmeni Ali Özgentürk, TRT Radyo
Spikerleri; Altın Terim Erkuş, Filiz Ercan Uygur ve Güneş Uğurlu, TRT İzmir
Radyosu yöneticisi Okay Sağtürk, İsviçre’de yaşayan Türk Diş Hekimi Necdet
Aybek, Gazeteci-yazar Aydın Engin, Osman Arolat, uluslararası başarı sağlamış
grafik sanatçıları ve karikatüristler; Tonguç Yaşar, Yurdaer Altıntaş, Tan Oral,
Mengü Ertel.
Belgeselin tamamlanmasına yakın bir süreçte, Kültür Bakanlığı Sinema Genel
Müdürlüğü tarafından desteklenen belgesel, dijital platform Hoox Tv’de
31 Ocak 2024’te yayınlanmaya başladı.
Galaya Katılan Konuklar…
İstanbul Vali Yardımcısı Mustafa Asım Alkan,
İBB Kültür Daire Başkanı Tolga Volkan Aslan,
İBBŞT Genel Sanat Yönetmeni Ayşegül İşsever,
Tiyatro ve Sinema Oyuncusu Meral Çetinkaya,
Tiyatro, Sinema ve Dizi Oyuncusu Tamer Levent,
Şair - Tiyatrocu Orhan Alkaya,
Tiyatro ve sinema oyuncusu Suna Selen,
Haldun Taner’in eşi Demet Taner,
Tiyatro eleştirmeni, akademisyen, yazar Dikmen Gürün,
Sanatçı Lale Belkıs, Tilbe Saran, Bennu Yıldırımlar, Güner Özkul,
İBBŞT oyuncusu Emre Koyuncuoğlu,
Devlet Tiyatrosu Oyuncusu Özlem Güveli,
Gazeteci Yazgülü Aldoğan,
Şair ve Oyun Yazarı Nurduran Duman,
Prof. Dr. Nevzat Doğan ve eşi Ferhan Doğan,
Şair Mustafa Köz,
Yazar Cafer Hergünsel,
Müzisyen Ekrem Ataer ve eşi Ece Ataer,
Zeynep Erkekli ve eşi Özgür Erkekli,
Yazar - Belgeselci Esra Alkan,
Gazeteci Yazar Hüseyin Irmak,
Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Eski Dekanı Melda Cinman
Tiyatro Vakfı Başkanı Esen Çamurdan,
Ünlü Neyzen Burcu Karadağ,
Tiyatrocu Mehmet Esatoğlu,
Prof. Dr. Onur Yaprak,
Doç. Dr. Mehmet Emin Güneş,
Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aybek Korugan ve Eşi Omca
Korugan, Okay Sağtürk’ün eşi Yıldız Sağtürk, Zihni Göktay ve ailesi, Can
Kolukısa ve eşi Tülin Kolukısa, Emrah Kolukısa, Tan Oral ve eşi Elif Aydoğdu,
Yurdaer Erşan ve eşi Lider Erşan, Levent Dönmez ve eşi Sibel Dönmez, Güneş
Uğurlu ve eşi Meral Uğurlu, İlgi Adalan ve yeğeni Anıl Adalan, Ali Özgentürk,
Cengiz Tünay, Altan Akışık, Rahmi Dilligil ve eşi Şebnem Dilligil, Üstün
Korugan’ın ailesinden Aybek Korugan ve eşi Omca Korugan, Yıldız Sağtürk,
Can Futacı, Çiğdem İkiışık, Erdoğan Karamuk, Giray Güçlü ve ailesi, Onur
Uysal ve eşi Deniz Uysal ve ailesi, Zeki Sözer, Kazmir Pamir, Atila Saran’ın
ailesi… Yolu bir şekilde Gençlik Tiyatrosu ile kesişmiş birçok ismin ailesi
galaya katıldı…
GALADA OKUNAN DEMEÇLER:
Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkanı Yılmaz Büyükerşen’in Mesajı:
“Çok değerli Nurgül Bayram Kardeşim,
Sayın Katılımcılar,
Çok değerli misafirler.
Gençlik Tiyatrosu Belgeseli” gösterimine yapmış olduğunuz nazik davet için çok
teşekkür ederim. Ancak ufak bir sağlık sorunu nedeniyle, çok istememe rağmen
aranızda olamıyorum. Sanatın her dalı benim için çok değerlidir. Ama içlerinden
birini seçmem gerekirse, o tiyatrodur. Çünkü ben tiyatroyla, daha ilkokul yıllarımda
Halk Evi sayesinde tanıştım. Halk Evi sayesinde hayatımın en vazgeçilmez
unsurlarından biri hep tiyatro olmuştur. Çünkü tiyatro bir okuldur. Tiyatro bize bizleri
gösteren normal yaşamda kendimizin görmediğimiz yanlarını, hiç düşünmediğimiz
hallerimizi gülerek, hüzünlenerek, düşündürerek bize gösteren bir ibret aynasıdır.
Halk Evleri’nin 1951 yılında hükümet eliyle kapatılmasının ardından oluşan boşluğu
doldurmak için arkadaşlarımla birlikte çok çaba harcadık. Tiyatro için kaynak
arayışlarımız devam ederken, Devlet Hastanesi’nde kurulan Kan Bankası, halkı teşvik
etmek için 350 liraya kan alıyordu. Eskişehir İdari İlimler Akademisi’nin o dönemde
200’e yakın öğrencisi vardı. Onları seferber ettik. Böylelikle kanlarımızı vererek
Eskişehir Gençlik Tiyatrosu’nu kurduk. Onun için anlamı benim açımdan son derece
değerlidir. Bu ilgi ve alakayı hem Akademi Başkanlığım hem Anadolu Üniversitesi
kurucu rektörlüğüm hem de Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkanlığım döneminde
hep sürdürdüm. Eskişehir bugün, İstanbul’dan sonra en çok tiyatro sahnesine sahip
şehirdir.
Gençlik Tiyatrosu’nun kuruluşu ve hizmet verdiği yıllar boyunca yaptığı hizmetler çok
önemlidir. Bugün şehrimizin ve Eskişehir dışındaki amatör tiyatroların sahip olduğu
tiyatro sanatçılarının çok önemli bir bölümü bu ekolden etkilenmişlerdir. Tiyatro
geleneğimizin oluşması ve halkla buluşmasında Gençlik Tiyatrosu’nun bir örnek
olarak işlevi olmuştur. Bu dönemin belgeselinin çekilmesi sayesinde genç tiyatrocular
o dönemi daha iyi anlayacak ve bilecekler. Bu vesileyle, belgeselde emeği geçen
herkesi sevgi ve saygıyla selamlıyor, hepinize şükranlarımı sunuyorum.”
Yazar Atila Alpöge’nin Mesajı: “Nurgül Bayram ve arkadaşları beni de bu özlem
dolu buluşmaya davet ettiler. Sağ olsunlar! Ama üzgünüm, gelemedim. Gene de
sizlere seslenmek istedim. Sevgili kardeşim Emrah Kolukısa bana yardımcı olmayı
kabul etti. Ona binlerce teşekkür.
1950’lerin ilk yılları. İkinci Dünya Savaşından yeni çıkılmış. Yepyeni bir dünya
tomurcuklanıyor. Ülkemizde de. Özellikle kültür alanında. Gencecik yazarlar,
şairler, müzisyenler, ressamlar büyük ilgi çekmeye başlamış.
1953 Mayıs’ında iki dostum ve ben bir tiyatro topluluğunu izlemeye gittik. Merakla.
Üniversite öğrencileri kurmuş. Amatör bir çabaymış. Gençlik Tiyatrosu’nun ilk
oyunu. Seyirci hoşlandı gösteriden. Biz de çok beğendik. Hatta şaşkınlık içinde
kaldık. Hiç unutmam, aynen şöyle demiştik: “Yahu mümkünmüş! Bizim gibi sıradan
gençler de tiyatro kurabilirmiş!” Bu duygu gençlerde büyük bir güven duygusu
geliştirdi ve dev bir akım yarattı. Önce Tiyatro Derneği kuruldu ve gençlere sahne
dersi sunulmaya başlandı. Örneğin buna katılanlardan biri Yılmaz Güney’di. Bir yıl
sonra ise Haldun Dormen girdi devreye ve Cep Tiyatrosu’nu oluşturdu.
Ötesi de geldi. Peşi peşine… Teknik Üniversite Tiyatrosu… Güzel Sanatlar
Akademisi Tiyatrosu… Ankara Deneme Sahnesi… Genç Oyuncular… Ankara
Üniversiteliler Tiyatrosu… Ve hatta Yeşilay Derneği Tiyatrosu. Bir de, bu fırtınayı
vurgulayan iki önemli girişim. Uluslararası İstanbul Üniversite Tiyatroları Festivali
ve Erdek Tiyatro ve Kültür Şenliği. Hepsi de 5-6 yıl gibi kısacık bir dönem içinde.
Tiyatromuzda derin iz bırakarak. Bu coşkulu girişimler fırtınasının temelinde Gençlik
Tiyatrosu’nun sunduğu örnek ve yaptığı kışkırtma vardır.
Bu bakımdan Nurgül Bayram ve arkadaşlarının yorulmak bilmez çabası çok değerli.
Çünkü bu önemli girişimin kaydını yapıp tarihe armağan ettiler. Bu tür değerli
olgulara sahip çıkmasını öğrenmek zorundayız. Bunları ve benzerlerini gelişi güzel
sözlerle ve yüzeysel olarak ele alamayız. Bunları peçete gibi kullanıp çöp kutusuna
atamayız ve unutulmaya terk edemeyiz. Her birinin tarihsel kaydını yapmak bir
ödevdir.
Nurgül Bayram ve arkadaşları yürüttükleri başarılı çalışmayla bu görevi yerine
getirdiler ve dört dörtlük bir örnek verdiler. Sözümü bu çabayı kutsayarak bitirmek
isterim. Hepinize büyük sevgiler.”
İBB Kültür Daire Başkanı Tolga Volkan Aslan GALA Konuşması: “Sizleri
burada, böyle bir belgesel nedeniyle ağırlamaktan onur duyuyoruz. Hem kendi şahsım
adına hem de başkanım Ekrem İmamoğlu adına saygı ve sevgiyle hoş geldiniz
diyorum. Nedim hocamın ve Nurgül Hanım’ın çok güzel söylediği bir şey var. Ona
kısaca bir şey eklemek istiyorum. Onlar Cumhuriyet’in çocukları değildiler,
kendisiydiler zaten. Cumhuriyet böyle bir şeydi. Bunu defalarca kendimize
hatırlatmamız gerekiyor özellikle kültür insanlarının… Onlar siyasetten bağımsız
devrimciydiler dediler, onlar devrimin kendisiydiler. Umarım kültür ve sanatta nice
devrimler görürüz böyle. Hep kendini yenileyen, hep ileriye doğru giden. Bu
belgeselde Nurgül Hanım’ın enerjisinin dışında çok özel şeyler var. Bu akşam hepsiyle
birlikte tanışacağız. Çok heyecanlıyım çünkü çok ustalarım var burada. Hoş geldiniz,
safalar getirdiniz.”
Nurgül BAYRAM
